Dijital Tercüme Çeviribilim bölümünün hazırlamış olduğu "Azerice" hakkındaki filolojik bilgidir.

Azerice filologların görüşlerine göre birçok isimle adlandırılır bunların arasında, Azeri Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi veya Azerbaycan Dili sayılabilir. Köken olarak Türk dilleri ailesinin Oğuz Grubu'nda bulunan ve günümüz Türkiye'sinde konuşulan Türkçe'ye çok yakın bir dildir. Ana hatlarıyla bakıldığında, Azerice Türk dilinin Oğuz lehçelerinden biridir. 4 ayrı lehçeye sahiptir. Bunlar sırası ile: Doğu lehçesi (Kuba, Şamahı, Bakü, Muğan ve Lenkeran diyalektleri), Batı lehçesi (Kazah, Karabağ, Gence diyalektleri), Kuzey lehçesi (Şeki (Nuha) ve Zakatala-Kah diyalektleri) ve Güney lehçesi (Nahçıvan, Ordubad, Erivan diyalektleri).

Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmi dilidir. Azerbaycan Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Güney Kafkasya'da kurulmuştur. Batısında Ermenistan, kuzeybatısında Gürcistan, güneyinde İran ile komşudur. Doğu sınırını Hazar Denizi çizmektedir. Bir kısmı Avrupa ve bir kısmı Asya'dadır. Başkenti Bakü'dür.

Azerbaycan'da 1991'den bu yana resmi biçimde Latin alfabesi kullanılmaktadır, fakat Sovyetler Birliği'nin yıllardır süregelen etkisi ile Kiril alfabesi de hala yaygın denebilecek ölçüde kullanılmaktadır. İki alfabe de genel hatlarıyla birbirine benzer ve tamamlayan seslerden oluşmasına karşın yazımları farklıdır. Azerice Azerbaycan sınırları içinde 8 milyon, İran'da ise 15-20 milyon kişi tarafından konuşulur, ayrıca Türkiye'de Kars, Ardahan, Iğdır, Ağrı,Sivas ve Van illerinde konuşulur.

Kesin olmayan iddialara göre, Türklerin Azerbaycan'ı kendilerine yurt edinilmesi milattan önceki çağlara kadar iner. Jeopolitik durumu itibariyle, devamlı istilalara uğramış ve çeşitli devletlerin hâkimiyeti altında kalmıştır. İlk olarak bölgede Atropates Krallığı tarih sahnesine çıkmıştır, zaman içinde bu isim Sasanilerce Azurbeycan, Süryanilerce Azerbaigan olarak isimlendirilmiştir. Daha sonra ise Selevkoslular, Ermeniler, Romalılar ve Sasaniler hâkim olmuşlardır. M.S. 4. ve 5. Yüzyıllrdan sonra ise Türkler yerleşmeye başlamışlardır. Azerbaycan'ın kesin Selçuklu hâkimiyeti altına girmesi Sultan Alparslan devrinde olmuştur. Bu dönemde Oğuzların göçleri ile birlikte Azerbaycan'ın Türkleştirilme ve İslamlaştırılma süreci hızlanmıştır. Moğol istilalarından sonra İlhanlılar'ın egemenliğine girmiş ve bir süre Altın Orda'nın hâkimiyetinde kalmıştır. 14. yüzyılda Karakoyunlular ve Akkoyunlular'ın egemenliklerine girmiştir. Azerbaycan'a ilk Osmanlı seferi ise 16. asırdan itibaren başlamıştır. 19. asra kadar burada kargaşa devam etmiş, 1920'de Kızıl Ordu'nun istilası ile Sovyet rejimi ilan edilmiştir. 5 Aralık 1936'da topraklarının bir kısmı Ermenilere bir kısmı da Gürcülere verildi. Böylece Kafkasya'da kalan Azerbaycan toprakları üzerinde Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan olmak üzere Rusya'ya bağlı üç cumhuriyet kuruldu.. 30 Ağustos 1991'de SSCB çöküşüyle bağımsızlığını yeniden ilan etmiştir.

Azerbaycan'ın eğitim düzeyi çok yüksek olması, Bakü'nün önde gelen kültür ve eğitim merkezlerinden biri olması, okul ücretlerinin yurtdışındaki diğer okullara göre çok uygun olması ve kültürlerin benzeşmesi sebebi ile Türk öğrencilerin sıklıkla tercih ettiği bir ülkedir, Azerbaycan'da öğrenciler bir yıl Azerice veya Rusça hazırlık görmektedirler, bu sebeple Azerbaycan'da üniversite eğitimi almak isteyen öğrenciler için Azerice öğrenmek önemlidir. Bunun yanında dünyanın belli başlı petrol üreticisi ülkeler arasında yer alır. Petrolden sonra en önemli gelir kaynağı doğal gazdır. Ülkemiz ile bu alanlarda yoğun bir ithalat trafiği yaşamaktadırlar, bu sebeple özellikle enerji alanındaki ticari ilişkilerde Azerice tercüme büyük önem taşımaktadır. Turizm potansiyeli, bankacılık ve sigortacılıktaki gelişme süreci, Azerbaycan'ın Birleşmiş Milletler, AGİT, IMF gibi kuruluşların da üyesi olması sebebi ile Azerice gün geçtikçe daha çok önem taşımaktadır.

Azerice, Türk dilleri içinde Türkiye Türkçesi'ne daha yakındır. Sadece kapalı "e" denilen "e" ile i sesleri arasındaki harf, Türkiye Türkçesi'ndeki "e" sesinden biraz daha kapalı bir şekilde telaffuz edilir. Göktürk devrinde var olan kapalı "e" sesini bir özellik olarak bulunduran tek çağdaş Türk yazı dilidir. Azerbaycan ve Osmanlı Türkçeleri arasında, daha çok şivede kalan ayrılıklar bulunmaktadır, kelime başındaki "b" - "m", ilk hecedeki "e" - i, kelime başındaki "t" - "d" ile akuzatif ve bazı fiil çekimleri etrafında toplanmıştır.

Arap asıllı Türk alfabesinin kullanıldığı devirlerde Azerbaycan ve Osmanlı Türkçesi sahalarında kaleme alınan eserlerin imlasında büyük ortaklıklar söz konusu olmuştur. Azerbaycan Türkçesi veya Azerice, 17. yüzyıldan sonra kendi mecrasında gelişimine devam etmişti. Rus egemenliğinden sonra, Osmanlı Türkçesi bölgesi ile olan irtibatların azalması ve zamanla bölgede oluşturulan devlet yapısı sonucunda yazı dili olarak Azerice resmiyet kazandı. İran'ın Azerbaycan bölgesi ve diğer yerlerde yaşayan Azeriler ise bugün de Arap asıllı alfabe kullanmaktadırlar.