Dünyada Cinsiyetsiz Dil Kullanımının Gelişimi

Günümüzde cinsiyet kavramının zenginleşip eskisine nazaran büyük bir değişime uğraması sebebiyle cinsiyet tartışmaları dil olgusuna da sıçramış oldu. Kimi diller zamir veya isimleri niteleyen artikel olarak adlandırılan “tanımlık” kullanımlarında cinsiyet ayrımı yaparken, Türkçe gibi dillerde bu kullanımlara rastlayamıyoruz. Cinsiyetsiz kullanımların bulunmadığı dillerde ise günümüzde cinsiyetsiz alternatifler üretilmeye başlanıyor ve bu kullanımlar modern çağın sağladığı kolaylıklarla giderek yayılıyor. İşte dilden dile değişiklik gösteren, kapsayıcı ve alternatif kullanımlar … 

1) İngilizce

Merriam Webster’ın 2019’un kelimesi olarak ilan ettiği “they” kelimesi artık çoğul anlamıyla değil, “o” (he/she) zamirinin cinsiyetsiz ve alternatif kullanımı olarak öne çıkıyor.

2) İspanyolca

İspanyolcada bulunan “el” (maskülen)  ve “la” (feminen) tanımlıklarının kullanımı artık değişen dünyada gereksiz olarak görülüyor. Hatta bu tanımlıklara bağlı olarak kelime sonlarında cinsiyet ayrımı yapan “-o” ve “-a” ekleri yerine, ABD’de  “x” ve “@” kullanımı tercih ediliyor; ör: “Latino” (maskülen) yerine “Latinx”, “Latina” (feminen) yerine “Latin@” kullanılıyor. Veya bunlar yerine bazı kelimeler için isim sonlarına gelen “-o” veya “-a” eklerini koymayı reddedip cinsiyetsiz yaklaşımın yeni alternatifi olarak “-e”’ ekini de tercih edebiliyorlar.

3) Almanca

Almanca da maskülen, feminen ve nötr kullanımlarıyla meşhur olan bir dildir. Diğer dillerde olduğu üzere Almanya’da da cinsiyetsiz dil kullanım örneklerini görmekteyiz. Buna öncü olarak Hannover yönetimi ilk kez halka hitap ederken “seçmen” kelimesinin karşılıkları olan “wähler” (maskülen) ve “wählerin” kelimesi yerine cinsiyetsiz olan “wählende” kelimesini kullanmayı tercih etmiştir.

4) İsveççe

İsveççede ise 3.tekil kişi zamiri kullanımına cinsiyetsiz bir alternatif getirilmiştir. Maskülen “han” ve feminen “hon” zamiri yerine cinsiyetsiz ve nötr “hen” zamiri kullanımı tercih edilmeye başlanmıştır.