Ne şiirlere, ne şarkılara ilham olmuş İstanbul. Kimisinde yorgun bir kadına, kimisinde hırçın bir savaşçıya; hasrete, hüzne, mutluluğa ve aşka benzetilmiş dize dize. Rimelleri akmış ağlamaktan, denizleri köpürmüş mutluluktan. Dünyanın en güzel şehirlerinden biri olan İstanbul’un eski isimlerini ve hikayelerini paylaşacağımız yazımızı sizler için derledik.

“İstanbul” kelimesinin kökeni

Yaklaşık 39 anlama sahip İstanbul kelimesinin kökeninin Rumca “Stinpolis” yani “şehre doğru” kelimesinin halk arasında çeşitlendiği yönündedir. Kelimenin kökenine bakıldığında “stan” kelimesinin “şehre” ve “polis” kelimesinin “şehir” anlamına geldiği görülür.

İstanbul ya da Istanbul işte tüm mesele bu…

Şehrin adının İ ya da I ile başlamasına ilişkin tartışmalar halen sürmektedir. İstatistiklere göre I harfi ile yazılan İstanbul’un, İstanbul Türkçesi’nde daha çok tercih edildiği söylenmektedir.

“If they say “you have your last chance to look at the world”, I wish that look would from Çamlıca of Istanbul.”

 “Dünyaya son kere bakacaksın deseler, bu bakışı İstanbul’un Çamlıca’sından isterdim.”

Alphonse de Lamartine

İstanbul’un Eski İsimleri

Stanpoli

Eski Yunanca dilince “eis ten polin” yani “şehre doğru (gitmek)” anlamına gelen ve eski çağ uzmanlarından bir bölümünün İstanbul isminin etimolojik kaynağı olarak kabul ettikleri isimdir.

Darülhilafe

Osmanlı Devleti’nin resmi yazışmalarında “hilafetin merkezi” anlamında kullandığı isimdir.

Makkarı Saltanat

Osmanlı’da “saltanatın merkezi” anlamına kullanılan isimdir.

Dersaadet

Osmanlı’da “mutluluk kapısı” anlamına gelen eski isimlerden biridir.

Byzantion

Yenikapı’da bulunan kalıntılara göre tarihi 8500 yıl öncesine dayanan bu şehre, MÖ 667 yılında Antik Yunanistan’da yer alan Dorlu Yunanlılar bir koloni kurup, kralları Byzas’ı şereflendirmek adına “Byzantion” ismini vermişlerdir.

Nova Roma

330 yılında Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan edilmesi ile şehre, Latince “yeni Roma” anlamına gelen bu isim verilmiş ancak çok benimsenmemiştir.

Konstantinopolis

İmparator I. Konstantin’in vefatı ile şehrin adı onun şerefine “Konstantin’in şehri” anlamına gelen “Konstantinopolis” olarak değiştirilmiş olup, Bizans İmparatorluğu süresince şehrin resmi adı olarak kalmıştır.

Konstantiniyye

Konstantinapolis’in Arapça şeklindeki ismi olup ayrıca İslam dünyasında en çok bilinen ve en çok kullanılan isimdir.

Agusta Antonina

MS 3.yy başlarında Romalı İmparator Septimus Severus’un ele geçirdiği Bizantion’u yıktırmasının ardından şehre verdiği bir isimdir. Oğlu olan Antonius’un (İmparator Caracalla) isteği üzerine, anısına yeni bir şehir kurulmasına izin vermiştir.

Diğer dillerde:

Grekçe: Vizantion

Latince: Bizantium, Antoninya, Alma Roma,

Rumca: Konstantinopolis, İstinpolin, Megali Polis, Kalipolis

Slavca: Çargard, Konstantingard

Vikingce: Miklagord

Ermenice: Vizant, Stimbol, Esdambol, Eskomboli

Arapça: Bizantiya, El-Mahsura, Kustantina el-Uzma, Deralliye (Yüce Kapı)

Selçuklular Dönemi: Konstaniyye, Mahrusa-i Konstaniyye, Stambul