Her sene en popüler İngilizce kelimeyi belirleyen İngiliz dilinin en önemli sözlüklerinden Oxford (Oxford Languages), 2021 yılının popüler kelimesini “Vax” olarak duyurdu.
Nedeni ise Oxford Sözlükleri Başkanı Casper Grathwohl’un belirttiğine göre, 40 yıldan fazla bir süredir kıyıda köşede kalan “Vax” kelimesinin 2021 yılında 2020’ye göre 72 kat daha fazla kullanılarak büyük bir yükselişe geçmesi. Tabii “vax” kelimesinin dünya çapındaki “ruh halini ve meşguliyet durumunu” yansıtmasının da bu seçimde büyük payı bulunuyor. Ayrıca sözlüğün yazarları, “vax” kelimesinin bu yıl “kendini İngilizcenin kan dolaşımına enjekte ettiğini” belirterek seçimlerinin nedenine bir vurgu daha yapıyor.
COVID-19 salgınıyla birlikte aşıyla ilgili çok sayıda kelimenin kullanımını arttığı yadsınamaz bir gerçek ancak “wax” kelimesi kısa, vurucu ve dikkat çekici olması nedeniyle bu kelimelerin arasından açık ara farkla sıyrılan kelime oldu.
Peki, “Vax” tam olarak ne anlama geliyor?
“Vax”, İngilizce “vaccine” [aşı] kelimesinin kısaltılmış bir çeşidini ifade ediyor.
Bu yılın popüler kelimesi “vax”, ilk olarak 1799 yılında; türevleri “vaccinate” [aşılamak] ve “vaccination” [aşılama] ise 1800 yılında ortaya çıkmıştır. Bu kelimelerin tümü Latince inek anlamına gelen “vacca” kelimesinden geliyor. Oxford İngilizce Sözlüğüne göre bu durum, İngiliz doktor ve bilim insanı Edward Jenner’ın 1790’ların sonlarında ve 1800’lerin başlarında çiçek hastalığına karşı aşılama konusundaki öncü çalışmasından kaynaklanıyor.
Sözlüğün kıdemli editörü Fiona McPherson “vax” kelimesinin çok verimli bir kelime olduğunu ve farklı kombinasyonlar sayesinde her alanda kullanılabilecek yeni kelimeler oluşturmaya imkân sağladığını ileri sürüyor.
Durum gerçekten de öyle. “Vax” kelimesi büyük kitleler tarafından kullanılmasıyla bağlam yelpazesi genişletildi.
İşte kelimenin türevlerinden bazıları:
fully vaxxed [tamamen aşılanmış]
vax card [aşı kartı]
anti-vaxxer [aşı karşıtı]
vaxxie [COVID-19 aşısı yapılırken veya uygulandıktan sonra çekilmiş ve genellikle sosyal ağlarda paylaşılan fotoğraf]
double-vaxxed [İki doz aşı olan kişi]
Her sene popüler bir kelime belirleyen Oxford İngilizce Sözlüğü, ilk defa geçen sene yılın kelimesini seçmemiş, gerekçe olarak da 2020 yılının tek bir kelimeyle özetlenmesinin mümkün olmadığını ileri sürmüştü. Ancak 2021 yılında “vax” kelimesi dünyadaki haber kaynaklarından toplanan 14,5 milyardan fazla kelime arasında kendini göstermeyi başardı.
Bu kelimenin yılın kelimesi olarak seçilmesi dilin tıpkı insanlar gibi yaşayan ve canlı bir varlık olduğunun altını bir kez daha çiziyor. Başka bir deyişle, dilin sürekli gelişim ve değişim halinde olduğuna vurgu yapıyor. Sosyal bir varlık olan biz insanlar, içinde yaşadığımız toplumla iletişim kurmak için dili kullandığımız sürece dil varlığı zenginleşecek, duygu ve düşüncelerimizi yansıtan en önemli kültürel hazine olmaya devam edecektir.
Kaynak: https://tr.euronews.com/2021/11/01/oxford-sozlugu-y-l-n-kelimesini-secti-vax