Çeviri eylemi, birçok kişi tarafından cümlelerin bir dilden başka bir dile aktarılması olarak algılanıyor olsa da işin aslı bu şekilde değildir. Söz konusu bu tanım, sadece “çeviri aşamasını” tanımlamaya yetmektedir. Çeviri aşamasına gelmeden önce bir de “çeviri öncesi aşaması” vardır. En sonuncusu ise “çeviri sonrası aşama”dır.
Özetle, çeviri eyleminin süreçlerini çeviri öncesi aşaması – çeviri aşaması – çeviri sonrası aşaması olarak özetleyebiliriz.
Bu yazımızda çevirinin ilk aşamasını, yani hazırlık aşamasını ele alacağız.
Çeviri öncesi hazırlığın çeviri eyleminin kilit noktası olduğunu söyleyebiliriz. Zira bu hazırlığın gerçekleşmesi herhangi bir sorunun başlangıçta tespit edilerek müdahale edilmesine ve sorunsuz bir çeviri süreci sağlamaya yardımcı olur ve olası bir sorun aşılırken yaşanan gecikmeleri büyük ölçüde önler.
İşte çeviri öncesinde yapılabilecek bazı hazırlıklar:
* Projenin boyutuna ve içerik yoğunluğuna bağlı olarak, müşterilere aşağıdaki gibi birkaç anahtar soru sorulabilir. Zira bir müşteriden ne kadar bilgi alınırsa hazırlık süreci ve beklentileri karşılama oranı o kadar verimli olur.
Çevirinin amacı nedir?
Hedef kitle kimdir?
Talep edilen teslim süresi nedir?
Dosyaların hangi formatta bir çeviriye ihtiyaçları var?
Referans materyali, stil kılavuzu, terminoloji sözlüğü gibi yardımcı dosyalar mevcut mu?
* Soruların cevaplarını aldıktan sonra kaynak metin derinlemesine incelenmelidir. Metnin içeriği iyice okunmalı, anlaşılmayan terimlerle ilgili gerek internetten gerek basılı kaynaklardan gereken araştırma yapılmalıdır. İhtiyaç duyulması hâlinde uzman kişilerden de yardım alınabilir. Bu aşamada bir yandan da çeviriye engel teşkil edecek herhangi bir unsur olup olmadığı da (eksik cümle-kelime, toz, karalama, sayfa katlanması vb.) kontrol edilebilir. Eğer varsa müşteriye geri bildirim verilerek sorun çözülebilir.
* Sonrasında söz konusu kaynak metne benzer metinlerin daha önce çevrilip çevrilmediği teyit edilebilir. Eğer varsa bu belgeler çeviri sürecini hızlandıracak ve terminoloji hazırlığına büyük ölçüde katkıda bulunacaktır.
* Örneğin çeviriye ihtiyaç duyan müşterinin bir web sitesi varsa (ve öncesinde daha önce kendisiyle hiç çalışılmamışsa) söz konusu web site; ürünleri, tanıtım yazıları, blog yazıları kapsamında detaylıca incelenebilir. Böylece müşterinin tercih ettiği dil, üslup ve kelime seçimleri hazırlık aşamasında cümleleri kabataslak inşa ederken büyük kolaylık sağlayabilir.
* Çeviri öncesinde çoğu zaman göz ardı edilen en önemli hazırlık belki de çevirmenin kendini hazırlamasıdır. Başka bir deyişle, çevirmenin çeviri projelerini sağlıklı bir şekilde yürütebilmesi için yorgun olmaması, yeterli vakti olması, istekli ve odaklanmış olması son derece önemlidir. Bu nedenle eğer çevirmenin proje tesliminden önce yeterli vakti varsa zihnini boşaltması, gözlerini dinlendirmesi çeviri kalitesine olumlu yönde katkı sağlayacaktır.