Akademik Yayınlarda Çevirinin Önemi

Dijital Tercüme olarak akademik çevirilerde ve akademik okumalarda 108 uzmanlık alanına ve %99.8 başarı oranına ulaşmamızın ardından “Akademik Yayınlarda Uyulması Gereken Kurallar ve Çevirinin Önemi” konulu bir çalışma hazırladık. Amacımız,

• ülkemizin akademik puanını yükseltmek
• akademik çalışmalara destek
• bilimsel her türlü çalışmanın sunumunda ( makale, tez, bildiri, rapor, ödev, araştırma, uzmanlık kitabı, olgu sunumları, poster vb.) uyulması gereken kurallar, yapılacaklar ve püf noktaları hakkında bilgi vermektir. 

Bu yüzden akademik yayınlara önem veren üniversitelere giderek; bu konuda sunumlar gerçekleştirdik. İlkini Erzincan Üniversitesi’nin davetlisi olarak Ocak 2016’da Erzincan’da tamamladığımız bu çalışmada 5 ana başlık üzerinde durduk.

1. İhtiyacınız olan hangisi? Akademik Çeviri mi Akademik Okuma mı?
2. Akademik Çevirilerde Önemli Noktalar
3. Eyvah, yayınım bitti!
4. Doğru adresi bulmak
5. Yolu tamamlamak     

Ülkemizin akademik yayınlardaki durumu:

Thomson Reuters InCites 2004-2014 yılları arasındaki veri tabanı Türkiye Üniversiteleri'nin Bilimsel Yayın Performansı açısından incelendiğinde Türkiye adresli yayın sayısının 228.856, bu yayınlara yapılan atıf sayısının ise 1.517.691 olduğu görülmektedir. Bu gerek Avrupa’ya gerekse diğer kıtalardaki ülkelere bakıldığında oldukça az bir sayıdır. Üniversite yayın sayısı sıralamasında ilk üç sırayı tıp fakültesi olan İstanbul Üniversitesi (14.069), Hacettepe Üniversitesi (13.457) ve Ankara Üniversitesi (11.485) paylaşırken, etki değerine göre bakıldığında ise, ilk sırada Boğaziçi Üniversitesi (11.72), ikinci sırada İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi (10.08) ve üçüncü sırada İTÜ (9.99) yer almaktadır. 

2009 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Enformatik Enstitüsü bünyesinde kurulmuş olan URAP Araştırma Laboratuvarı (kısaltmanın açılımı: University Ranking by Academic Performance) ‘nın 2015 verilerine göre:

23 bilim alanında üniversitelerimiz arasında ilk 3’e giren 20 üniversitemiz vardır.
THE (Times) dünya genel sıralamasında, ilk 100’de tek üniversitemiz, ilk 200’de toplam 4 üniversitemiz vardır.
ARWU dünya sıralamasında tek üniversitemiz bulunmaktadır.
NTU (HEEACT) sıralamasına giren tek üniversitemiz bulunmaktadır.
 

World Ranking	University Name	Article	Citation	Total Document	AIT	CIT	Collaboration	Total
1	Harvard University	126	126	60	108	90	90	600
2	University of Toronto	125.90	125.90	59.90	107.90	72.17	89.9	581.67
3	University of Oxford	111.01	123.68	52.03	106.56	75.9290	85.69	554.89

 
Akademik yayınlarda 2015-2016’da genel sıralamada ilk 250’ye giren üniversitemiz ne yazık ki bulunmamaktadır. Oysa akademik yayın; prestij, yükselen bir kariyer, çalışmalarınızı dünyaya duyurmanın ve bilime evrensel katkı sunmanın en güzel ve kalıcı yoludur.

Akademik Yayın Nedir? Yayına Hazırlama Süreci Nedir?

• Yurtdışında bir dergide yayınlanacak veya
• Resmi bir kuruma sunulacak
• İçinde birçok akademik terim bulunan
• Çevirisinin veya içeriğinin hatasız olması gereken
• Yoruma açık değil de anlam bakımından kesin olması şart koşulan
• Formal şablonu kanunlarca belirlenmiş akademik metinlerin yabancı dilde hazır hale gelmesidir.

Bu noktada ihtiyacınız olanın akademik çeviri mi akademik okuma mı olduğunu belirlemeniz gerekmektedir. Bunu yapabilmek için öncelikle akademik çeviri ve akademik okumanın tanımlarını yapmamız ve aralarındaki farkı, size göre uygunluğunu öğrenmek ve ona göre karar vermek gerekmektedir.

Akademik Çeviri Nedir? Üniversitelerdeki (lisans, yüksek lisans, master, doktora vb.) öğrenciler, öğretim görevlileri ve tüm akademisyen tarafından yapılması talep edilen araştırma, tez, bitirme tezi veya özel ilgi amaçlı çevirilerdir (tercümelerdir).

Akademik Çeviri yapabilmek için neler gerekir?

• Akademik çevirinin konusunda uzmanlık
• hedef kitleye uygun biçimde çeviri
• akademik yayın konusunda deneyim
• kelime seçimleri ve literatür açısından bilgi
• her iki dile tam hakimiyet
• bilgilendirici metin türünde ve evrensel dil kullanımı 

Akademik Çeviri Türleri Nelerdir? Fen Bilimleri ve Temel Bilimler, Beşeri Bilimler, İşletme –Ekonomi, Mühendislik, Sağlık Bilimleri, Sosyal Bilimler, daha detaylı belirtmek gerekirse fizik, kimya, matematik, biyoloji, edebiyat, mühendislik, tıp, hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakültelerinin; uluslararası ilişkiler, kamu yönetimi, siyaset bilimi, işletme, iktisat, maliye, çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri, ekonometri, psikoloji, sosyoloji, felsefe, antropoloji, tarih, halkla ilişkiler, gazetecilik, uzay mühendisliği, biyomedikal, kimya, çevre, jeolojik, halk sağlığı ve güvenliği, endüstriyel tasarım, tekstil, lastik, plastik, malzeme bilimi, mekanik, nükleer, petrol, toprak bilimi, antik ve çağdaş diller, edebiyat, tarih, felsefe, din, görsel sanatlar, performans sanatları, antropoloji, alan çalışmaları, iletişim ve kültürel çalışmalar, tarih, coğrafya, yurttaşlık bilgisi, sosyoloji, ekonomi, siyaset, psikoloji, antropoloji, hukuk, eğitim, - uzay roket mühendisliği, ziraat mühendisliği, mimari mühendisliği, biyomedikal mühendisliği, seramik mühendisliği, kimya mühendisliği, inşaat mühendisliği, bilgisayar mühendisliği, elektrik mühendisliği, çevre mühendisliği, itfaiye mühendisliği, endüstri mühendisliği, imalat mühendisliği, makine mühendisliği, metalürji mühendisliği, mineral ve maden mühendisliği, nükleer enerji mühendisliği, denizcilik mühendisliği, ulaşım mühendisliği vb. 

Akademik Çeviride İzlenen Yol Ne Olmalıdır?

• Uygulanabilirlik
• Değerlendirme
• Çevirmene Yönlendirme
• Hazırlık ve veri tabanı
• Çeviri
• Ön okuma
• Denetmen okuması
• Yerelleştirme
• Anadil editörü okuması
• Son Kontrol

Akademik Okuma Nedir? Akademik okuma, asla bir “üstünkörü düzenleme” değildir. Makalenin hem olası gramer ve yazım yanlışlarından hem de usulsüz formattan kurtarılarak son şeklini almasıdır. Akademik okuma işlemini yapacak olan kişinin anadilinin metnin hedef dili olması çok önemlidir. Redaksiyonun titizlikle yapılması çevirinin kalitesi ve kurumsal itibar açısından gerekli bir süreçtir. Basit dilbilgisi hatalarında bile cümle kulağa doğru gelse de cümlenin bütün anlamı değişebilir. Bu da maddi ve manevi zarara uğramasına sebep olur.

 Akademik Okumada İzlenen Yol Ne Olmalıdır?

1. Biçim
2. Gramer
3. Terimler
4. Anlatım
5. İmlâ yönünden kontrol edilmesi
6. Uluslararası yayın kuralları açısından düzeltilmesi işlemidir

Akademik okuma ve akademik çeviri arasındaki farkı gördükten sonra tercihinizin ne olacağını belirlemeniz gerekmektedir. Daha da önemlisi bu iki işlemden birinde veya her ikisinde çalışacağınız doğru adresi bulmaktır. 

Akademik Çeviride Doğru Adresi Bulmak
Tez yazmak yeterince zorken, bir de yayınınızın gramer sorunları, terminoloji hataları veya yetersiz yayın dili sebebiyle geri dönmesiyle uğraşmak istemezsiniz. Bu noktada doğru adresi bulmak önemlidir. Seçenekleriniz arasında bir serbest çevirmenle veya bir tercüme bürosu ile çalışmak bulunmaktadır. Kararınız ne olursa olsun, her ikisinde de olması gereken özellikler şunlardır: 

Akademik çevirilerde çalışacak serbest çevirmenlerde olması gereken özellikler: Her çevirmende olması gereken özelliklerin dışında, özellikle akademik çevirinin alanda uzman bir çevirmen tarafından yapılması gerekmektedir. Çok fazla terminoloji barındırdığından; çevirmen, terimleri bağlamına uygun şekilde kullanabilme yetisine sahip olmalıdır. Her çevirmenin çeviri yaptığı alanda bilgi sahibi olması gerekir, fakat işin ciddiyetini göz önünde bulundurursak detaylı bilgi birikimi ve uzmanlık şarttır. Dili akıcı bir şekilde kullanmak ve iki dili de anadili seviyesinde bilmek temel gerekliliklerdir.   

Akademik çevirilerde çalışacağınız çeviri bürosunda olması gereken özellikler: Kalite sertifikaları, iyi durumda bir akademik yayın karnesi, tecrübe, referans, sorumluluk, projeyi sonlandırma yetisi, güven, yüksek akademik yayın başarı oranı, anadil editörü, uzman okuma, BDÇ kullanımı (Hatalar otomatik bir şekilde düzeltilir, zamandan tasarruf sağlanır, düzeltmen çeviri metnini kolaylıkla redakte edebilir, metni birçok kişiyle aynı anda eleştirel bir yaklaşımla ele alınabilir (hukuk-teknik), aynı konu için bir kez çalışmak yeterlidir, onaylı çalışmalardaki dil kullanılır)

Yayın sürecinde başınıza gelebilecekler:

• Yayın reddi
• Çeviri sorunu
• Terim sorunu
• Format sorunu
• İçerik sorunu
• Editör sorunu
• Diğer…

Yayın reddi dünyanın sonu değildir:
American Psychologist dergisi çalışması
Yayın: American Association‘a bağlı hakemli dergiler
Editör sayısı: 12
Verilen makale sayısı: 153
Eleştiri sayısı: 407
Eksik ve hata sayısı: 3.477
Ortak hata ve ortak eleştiri sayısı:12
 Yukarıdaki çalışmadan da görebileceğiniz gibi aynı 153 makaleyi okuyan toplam 12 editör, bu makalelerde toplam 3477 eksik ve hata ile 407 eleştiri bulmuşlardır. Fakat kesişim kümesinde sadece 12 ortak hata ve eleştiri bulunmaktadır. Bu da hakemlerin ve editörlerin çalışmaya aslında ne kadar nesnel şekilde yaklaştıklarını gösterir bir bulgudur.
Çoğu akademisyenin başına gelmiştir. Konuyu aylarca özenle araştırmış, yayın dili, terminoloji, kelime seçimlerinde çok özenli davranmış, akademik yönden çalışmayı beslemiş, kaynakları ve alıntıları düzgünce belirtmiş, dört dörtlük bir eser ortaya koyduğuna inanmış, çok güvenilir bir kuruma çevirisini yaptırmış, yayın kurallarına göre tüm düzenlemelerini yapmış ve dergiye makalesini göndermiştir. İki hakemli dergiden heyecanla yayın kabulünü beklerken bir hakemden sadece bir kelimeyi değiştirmesini önerir bir tavsiye ile makaleyi çok başarılı bulduğunu belirten bir not gelirken, aynı derginin başka bir hakeminden sizi sadece akademik yayınlardan değil, dünyadan soğutacak ölçüde ağır bir eleştiri gelebilir. Bu eleştiri sadece “Berbat!” şeklinde bile olabilir. Yan yana masalarda oturduğunu ve aynı işi yaptığını düşündüğünüz iki hakemden bu kadar farklı yorumlar duymak olasıdır. Bunun yayınınızla ilgili olması ise veri objesi( yayınınız) bir tane olduğu için imkansızdır. Bu durumda yapılacak olan üzülüp yayınınızdan vaz geçmek değildir. 

Öncelikle makalenizi aşağıdaki listeye göre kontrol edin:

1. Akademisyen kimliği
2. Yenilikçi fikirler
3. Konuyla ilgili diğer yayınlar
4. Akademik açıdan da yazarlık açısından da gözden geçirme
5. Kaynakça
6. Referanslar
7. Basit açıklamalar
8. Mantık dizini
9. Terimce
10. Açık ve net cümleler
11. Tutarlılık
12. Örnekleme
13. Çeviri doğruluğu 

Bütün bu noktalardan eminseniz, sorunun gerçek nedenini öğrenin, bunun için de:

• Editörle yazışın
• İlgilendiğinizi gösterin
• Sorun
• Araştırın
• Çözüm önerisi getirin
• Bir daha deneyin

Pes etmeyin 

Bu noktada makalenin yayınına kadar olan süreçte tartışabileceğiniz, geri beslemelerle ve editör yorumları ile makalenizi şekillendirmenizde destek olacak, revizyonlarda size destek olabilecek ve tavsiye verebilecek deneyimde bir çeviri bürosu ile çalışmak çok önemlidir.Dijital Tercüme Ltd. Şti. Akademik Yayınlar Bölümü tarafından hazırlanmıştır, Şubat 2016